Goci na ziemiach polskich

Gothiskandza – Wybrzeże Gotów...

Kim byli Goci, Gepidowie, Wandalowie? Skąd i jak pojawili się na ziemiach polskich i na kartach historii? Przywędrowali z Północy czy tez może nasze, teraz polskie i słowiańskie ziemie, były kolebką tych germańskich plemion?

Okazuje się, że odpowiedź na te pytania wcale nie jest taka prosta...

Na pewno Goci zaliczali się do wschodniego odłamu plemion germańskich. Świadczą o tym zarówno ich język, zwyczaje, kultura materialna jak i wierzenia wspólne wszystkim Germanom.

Już starożytni pisarze i historycy poczynając od Strabona i Pliniusza Starszego, poprzez Tacyta aż do Ptolemeusza pisali o Gotones, Gautons, Guthones, Gautoi którzy żyli na brzegach Oceanu ( Morza Batyckiego) w okolicach ujścia Viscli, Wistli, Visteli czyli naszej Wisły.

Tam również umiejscawia ich ojczyste siedziby staroangielski poemat „Daleki Wędrowiec“

"Wulfhera odwiedziłem i Wyrmhera,

często tam walka nie ustawała,

kiedy Hredów* wojska twardym mieczem

musiały bronić koło lasów nadwiślańskich

starych siedzib ojczystych przed ludami Attyli" 

   (tłum. G.Labuda/J.Fisiak´)

 

[*Hredowie = Hreidrgoci, nazwa Gotow spotykana w skandynawskich sagach]

Z kolei żyjący w VI w. gocki historiograf Jordanes twierdzi ( zresztą jako jedyny) ze Goci przybyli na trzech statkach ze Skandynawii do Gothiskandza i tu założyli swoje państwo. Opierając się na tej relacji i „gockich“ toponimach w Skandynawii, wcześniejsi badacze tego zagadnienia doszli do błędnego, jak się dzisiaj przyjmuje, wniosku jakoby Goci pochodzili ze Skandynawii.

Aktualnie wśród znawców przedmiotu przeważa pogląd, ze etnogeneza Gotów kojarzona z archeologiczna kultura wielbarska, miała miejsce na północnych ziemiach Polski.

Wskazują na to nie tylko znaleziska archeologiczne, ale badania lingwistyczne i inne...

Kultura wielbarska, przypisywana Gotom, rozwinęła się z wcześniejszej kultury oksywskiej, a ta z pomorskiej, która znajdowała się pod pod dużym wpływem kultury jastrowskiej z północnych Niemiec, będącej jednoznacznie kultura pragermańska. To z niej właśnie wyewoluowała równolegle do innych kultura nordyjska, rozprzestrzeniając się przez Jutlandię na cały półwysep Skandynawski.

Problem z „wielbarczykami“ polega na tym, ze o ile na terenie Polski, i na późniejszym ich szlaku na południe Europy, odkryto wiele śladów kultury materialnej które przypisuje się plemionom gockim, o tyle gockie znaleziska w Skandynawii są bardzo rzadkie i zawsze o wiele później datowane niż te z terenów Polski. Podobnie ma się rzecz z Wandalami. Tak jakby migracja owszem nastąpiła... ale w druga stronę! ( o czymś takim wspomina islandzka Hervarar saga ok Heiðrek )

Druga sprawa stawiająca pod znakiem zapytania wersje Jordanesa, jest sam język gocki.

Zalicza się on razem z jęz. wandalskim do języków wschodniogermańskich, i powstał z tego samego wspólnego pragermańskiego pnia językowego i prawdopodobnie w tym samym czasie, co i języki północnogermańskie. Równolegle a nie później niż np. staronordyjski od którego musiałby pochodzić gdyby miejscem pierwotnej etnogenezy (proto)Gotów miałaby być Skandynawia.

Dlatego też gocki jest bardziej podobny na poziomie gramatyczno-leksykalnym do współczesnego niemieckiego niż współczesnych języków skandynawskich.

Goci i Wandalowie wraz z innymi plemiona germańskimi (np. Longobardami, Burgundami, Rugiami ) zamieszkującymi niegdyś Polskę wyruszyli na południe Europy i do IV opuścili swoje ojczyste ziemie, na których pojawili się Słowianie. Pojawili - jest tutaj jak najbardziej właściwym słowem, gdyż nikomu nie udało się jeszcze dostatecznie przekonywująca dowieść jednej z wielu teorii pochodzenia Słowian.

Najciekawsze w całej tej naszej historii jest to, ze istnieje w Polsce kilka miejsc – dla przykładu w ujściu Odry czy tez Wisły, gdzie niewątpliwie można dowieść ciągłości osadnictwa od epoki brązu do wczesnego średniowiecza, czyli mówiąc prosto i jasno - zeslawizowania kultury już tu wcześniej istniejącej.

Ciekawe są te z wyniki „badan autostradowych“ czyli ratunkowych badan archeologicznych na trasach budowanych w Polsce nowych dróg. Okazuje się dzisiejsze tereny Polski nie były taka zupełną pustka osadnicza, jak wcześniej zakładano i Słowianie, jakie nie byłoby ich pochodzenie, nie byli na tych ziemiach sami, choć na pewno stali się elementem dominującym i asymilującym powoli wcześniejszych mieszkańców tych ziem, którzy pozostali tu na miejscu, nie biorąc udziału w wędrówce ludów...

Więcej o Gotach na ziemiach polskich, można znaleźć w rozszerzonej wersji powyższego artykułu, znajdującej się TUTAJ.

Milej lektury i owocnych przemyśleń.